မၾကည္ေအာင္
By Aye M. Kyaw in ျမန္မာဂႏၱ၀င္သီခ်င္းမ်ား (Files)
မၾကည္ေအာင္
အမည္ရင္းမွာ မခင္ၾကည္ၿဖစ္သည္။ ၁၂၆၁ ခုႏွစ္တြင္ ပုဇြန္ေတာင္၊ စက္ဆန္းရပ္ကြက္၌ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ ငယ္စဥ္ကတည္းက အႏုပညာဝါသနာၾကီးခဲ့ၿပီး အဘုိး (အေဖ၏ဖခင္) ဦးေအာင္ရထံမွ သဘင္ဂီတ ဗဟုသုတမ်ား ၾကားနာမွတ္သားခဲ့ဘူးသည္။ ပုဇြန္ေတာင္ရပ္ကြက္ အလွဴပြဲ၊ ဆြမ္းၾကီးေလာင္းပဲြမ်ားတြင္ အေပ်ာ္တမ္း အၿငိမ့္သီခ်င္းမ်ားသီဆုိကၿပခဲ့ရာမွ နာမည္ရလာကာ လူရႊင္ေတာ္ၾကီး ဦးေက်ာ္ရြဲ႔၏ အၿငိမ့္အဖြဲ႔တြင္ စတင္ကၿပခဲ့သည္။ ၎ေနာက္ အမည္ရင္း မခင္ၾကည္ အမည္ေပ်ာက္၍ ခ်န္ပီယံ မၾကည္ေအာင္ဟု အမည္သစ္ၿဖင့္ ထင္ရွားလာခဲ့သည္။ အၿငိမ့္ေလာကတြင္ (၇)ႏွစ္မ ွ်ကၿပခဲ့ၿပီး အသက္(၂၂)ႏွစ္တြင္ ဧရာဝတီ သေဘၤာစာေရး ကုိဘႏွစ္ဆုိသူႏွင့္ အိမ္ေထာင္ၿပဳခဲ့သည္။ ကုိဘႏွစ္မွာလည္း စက္ဆန္းဇာတိၿဖစ္သည္။ အရပ္မင္းသားဟု အႏုပညာရပ္၌ ေက်ာ္ၾကားသူၿဖစ္ေလရာ လင္ေရာမယားပါ ဝါသနာတူညီသည္။ သူတုိ႔၏ေနအိမ္တြင္ အႏုပညာသည္အမ်ားစုတုိ႔ ဆံုဆည္းၾကေတာ့သည္။
အေရွ႔ပုိင္းဆရာခ်စ္၏ ဆက္သြယ္ေပးမႈေၾကာင့္ ခ်န္ပီယံ မၾကည္ေအာင္မွာ ေရႊတံဆိပ္ဓာတ္ၿပားကုမၸဏီတြင္ ဓာတ္ၿပားအဆုိေတာ္ ၿဖစ္လာရသည္။ ေခြးတံဆိပ္ဓာတ္ၿပားမ်ားတြင္ “ကုိေလအုိး”သီခ်င္းမွာ တုိင္းၿပည္တစ္ဝွမ္းလံုး၌ ေက်ာ္ၾကားသြားခဲ့သည္။ ဓာတ္ၿပားအဆုိေတာ္ၿဖစ္လာေသာအခါ အၿငိမ့္အမည္ၿဖစ္ေသာ ခ်န္ပီယံ မၾကည္ေအာင္အၿဖစ္မွ ခ်န္ပီယံၿဖဳတ္လုိက္ၿပီး မၾကည္ေအာင္ဟု မွည့္ေခၚလုိက္သည္။
၁၉၃၂ခုႏွစ္တြင္ ကုိလံဘီယာ ဓာတ္ၿပားကုမၸဏီသုိ႔ ေၿပာင္းေရႊ႔သီဆုိသည္။ ခင္ပြန္းၿဖစ္သူ ကုိဘႏွစ္ကုိလည္း ဓာတ္ၿပားထုတ္လုပ္ေရးဆုိင္ရာ ၾကီးၾကပ္သူအၿဖစ္ ခန္႔ထားလုိက္သည္။
သီခ်င္းေရးဆရာ ဒဂုန္ဆရာတင္၏ တရုုပ္ၿပည္ၿမေက်ာက္လႊာ သီခ်င္းမွာ ကုိလံဘီယာ ဓာတ္ၿပားကုမၸဏီတြင္ မၾကည္ေအာင္ ပထမဦးဆံုး သီဆုိဓာတ္ၿပားသြင္းခဲ့ေသာ သီခ်င္းၿဖစ္သည္။ နာမည္ေက်ာ္ သီခ်င္းေရးဆရာၾကီးမ်ားၿဖစ္ၾကေသာ လွည္းတန္းဦးလူကေလး၊ အေရွ႔ပုိင္းဆရာခ်စ္၊ နန္းေတာ္ေရွ႔ဆရာတင္၊ ဒဂံုဆရာတင္၊ ေရႊဂံုညြန္႔၊ ေရႊတုိင္ညြန္႔၊ သဟာယဆရာတင္တုိ႔၏ သီခ်င္းမ်ားကုိ သီဆုိခဲ့ရသည္။
၎တုိ႔အနက္ နန္းေတာ္ေရွ႔ဆရာတင္ႏွင့္ ေရႊတုုိင္ညြန္႔၏ သီခ်င္းမ်ားကုိ အမ်ားဆံုး သီဆုိခြင့္ရခဲ့သည္။ ဤသုိ႔ၿဖင့္ ကုိလံဘီယာ ကုမၸဏီတြင္ နာမည္အေက်ာ္ဆံုး အဆုိေတာ္ၾကီးၿဖစ္လာခဲ့ရသည္။ ဓာတ္ၿပားခ်ပ္ေရ (၁၀၀)ေက်ာ္ သြင္းခဲ့ရသည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္ၾကီး ၿဖစ္ပြားလာေသာအခါ ဓာတ္ၿပားလုပ္ငန္းပ်က္ၿပားသြား၍ မၾကည္ေအာင္၏ ေခတ္သစ္ရာဇဝင္ၿပဇာတ္ အမည္ၿဖင့္ နယ္စံုလွည့္၍ ၿပဇာတ္အဖြ႔ဲတည္ေထာင္ကာ ကၿပခဲ့သည္။ စစ္ၿပီးေခတ္ ရန္ကုန္ပန္တ်ာေက်ာင္း ဖြင့္လွစ္ရာတြင္ မၾကည္ေအာင္သည္ အမ်ိဳးသမီး အကနည္းၿပအၿဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ အသက္(၅၆)ႏွစ္အရြယ္ ၁၉၅၆ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ(၁၁)ရက္ေန႔တြင္ ပုဇြန္ေတာင္ စက္ဆန္း (၅)လမ္း၊ အိမ္အမွတ္ (၃၇၈)တြင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည္။
ရည္ညႊန္းခ်က္
ဗုိလ္ကေလးဦးတင့္ေအာင္၏ ေရးသားခ်က္
အမည္ရင္းမွာ မခင္ၾကည္ၿဖစ္သည္။ ၁၂၆၁ ခုႏွစ္တြင္ ပုဇြန္ေတာင္၊ စက္ဆန္းရပ္ကြက္၌ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ ငယ္စဥ္ကတည္းက အႏုပညာဝါသနာၾကီးခဲ့ၿပီး အဘုိး (အေဖ၏ဖခင္) ဦးေအာင္ရထံမွ သဘင္ဂီတ ဗဟုသုတမ်ား ၾကားနာမွတ္သားခဲ့ဘူးသည္။ ပုဇြန္ေတာင္ရပ္ကြက္ အလွဴပြဲ၊ ဆြမ္းၾကီးေလာင္းပဲြမ်ားတြင္ အေပ်ာ္တမ္း အၿငိမ့္သီခ်င္းမ်ားသီဆုိကၿပခဲ့ရာမွ နာမည္ရလာကာ လူရႊင္ေတာ္ၾကီး ဦးေက်ာ္ရြဲ႔၏ အၿငိမ့္အဖြဲ႔တြင္ စတင္ကၿပခဲ့သည္။ ၎ေနာက္ အမည္ရင္း မခင္ၾကည္ အမည္ေပ်ာက္၍ ခ်န္ပီယံ မၾကည္ေအာင္ဟု အမည္သစ္ၿဖင့္ ထင္ရွားလာခဲ့သည္။ အၿငိမ့္ေလာကတြင္ (၇)ႏွစ္မ ွ်ကၿပခဲ့ၿပီး အသက္(၂၂)ႏွစ္တြင္ ဧရာဝတီ သေဘၤာစာေရး ကုိဘႏွစ္ဆုိသူႏွင့္ အိမ္ေထာင္ၿပဳခဲ့သည္။ ကုိဘႏွစ္မွာလည္း စက္ဆန္းဇာတိၿဖစ္သည္။ အရပ္မင္းသားဟု အႏုပညာရပ္၌ ေက်ာ္ၾကားသူၿဖစ္ေလရာ လင္ေရာမယားပါ ဝါသနာတူညီသည္။ သူတုိ႔၏ေနအိမ္တြင္ အႏုပညာသည္အမ်ားစုတုိ႔ ဆံုဆည္းၾကေတာ့သည္။
အေရွ႔ပုိင္းဆရာခ်စ္၏ ဆက္သြယ္ေပးမႈေၾကာင့္ ခ်န္ပီယံ မၾကည္ေအာင္မွာ ေရႊတံဆိပ္ဓာတ္ၿပားကုမၸဏီတြင္ ဓာတ္ၿပားအဆုိေတာ္ ၿဖစ္လာရသည္။ ေခြးတံဆိပ္ဓာတ္ၿပားမ်ားတြင္ “ကုိေလအုိး”သီခ်င္းမွာ တုိင္းၿပည္တစ္ဝွမ္းလံုး၌ ေက်ာ္ၾကားသြားခဲ့သည္။ ဓာတ္ၿပားအဆုိေတာ္ၿဖစ္လာေသာအခါ အၿငိမ့္အမည္ၿဖစ္ေသာ ခ်န္ပီယံ မၾကည္ေအာင္အၿဖစ္မွ ခ်န္ပီယံၿဖဳတ္လုိက္ၿပီး မၾကည္ေအာင္ဟု မွည့္ေခၚလုိက္သည္။
၁၉၃၂ခုႏွစ္တြင္ ကုိလံဘီယာ ဓာတ္ၿပားကုမၸဏီသုိ႔ ေၿပာင္းေရႊ႔သီဆုိသည္။ ခင္ပြန္းၿဖစ္သူ ကုိဘႏွစ္ကုိလည္း ဓာတ္ၿပားထုတ္လုပ္ေရးဆုိင္ရာ ၾကီးၾကပ္သူအၿဖစ္ ခန္႔ထားလုိက္သည္။
သီခ်င္းေရးဆရာ ဒဂုန္ဆရာတင္၏ တရုုပ္ၿပည္ၿမေက်ာက္လႊာ သီခ်င္းမွာ ကုိလံဘီယာ ဓာတ္ၿပားကုမၸဏီတြင္ မၾကည္ေအာင္ ပထမဦးဆံုး သီဆုိဓာတ္ၿပားသြင္းခဲ့ေသာ သီခ်င္းၿဖစ္သည္။ နာမည္ေက်ာ္ သီခ်င္းေရးဆရာၾကီးမ်ားၿဖစ္ၾကေသာ လွည္းတန္းဦးလူကေလး၊ အေရွ႔ပုိင္းဆရာခ်စ္၊ နန္းေတာ္ေရွ႔ဆရာတင္၊ ဒဂံုဆရာတင္၊ ေရႊဂံုညြန္႔၊ ေရႊတုိင္ညြန္႔၊ သဟာယဆရာတင္တုိ႔၏ သီခ်င္းမ်ားကုိ သီဆုိခဲ့ရသည္။
၎တုိ႔အနက္ နန္းေတာ္ေရွ႔ဆရာတင္ႏွင့္ ေရႊတုုိင္ညြန္႔၏ သီခ်င္းမ်ားကုိ အမ်ားဆံုး သီဆုိခြင့္ရခဲ့သည္။ ဤသုိ႔ၿဖင့္ ကုိလံဘီယာ ကုမၸဏီတြင္ နာမည္အေက်ာ္ဆံုး အဆုိေတာ္ၾကီးၿဖစ္လာခဲ့ရသည္။ ဓာတ္ၿပားခ်ပ္ေရ (၁၀၀)ေက်ာ္ သြင္းခဲ့ရသည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္ၾကီး ၿဖစ္ပြားလာေသာအခါ ဓာတ္ၿပားလုပ္ငန္းပ်က္ၿပားသြား၍ မၾကည္ေအာင္၏ ေခတ္သစ္ရာဇဝင္ၿပဇာတ္ အမည္ၿဖင့္ နယ္စံုလွည့္၍ ၿပဇာတ္အဖြ႔ဲတည္ေထာင္ကာ ကၿပခဲ့သည္။ စစ္ၿပီးေခတ္ ရန္ကုန္ပန္တ်ာေက်ာင္း ဖြင့္လွစ္ရာတြင္ မၾကည္ေအာင္သည္ အမ်ိဳးသမီး အကနည္းၿပအၿဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ အသက္(၅၆)ႏွစ္အရြယ္ ၁၉၅၆ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ(၁၁)ရက္ေန႔တြင္ ပုဇြန္ေတာင္ စက္ဆန္း (၅)လမ္း၊ အိမ္အမွတ္ (၃၇၈)တြင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့သည္။
ရည္ညႊန္းခ်က္
ဗုိလ္ကေလးဦးတင့္ေအာင္၏ ေရးသားခ်က္
ခင္ခင္ရီ
By Aye M. Kyaw in ျမန္မာဂႏၱ၀င္သီခ်င္းမ်ား (Files)
ခင္ခင္ရီ
ၿမန္မာႏုိင္ငံ ရုပ္ရွင္အႏုပညာေလာကတြင္အသံတိတ္ေခတ္မွ စတင္ၿပီး ေအာင္ၿမင္ေက်ာ္ၾကားလာခဲ့ေသာ ခင္ခင္ရီကုိ ၁၉၁၇ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ(၁၁)ရက္ေန႔တြင္ ပဲခူးၿမိဳ႔၌ အဖဦးဘဟန္၊ အမိေဒၚအုန္းေမတုိ႔က ေမြးဖြားခဲ့သည္။ အမည္ရင္းမွာ မေအးၾကည္ ၿဖစ္သည္။ ၁၉၂၉ခုႏွစ္တြင္ ရုပ္ရွင္ေလာကသုိ႔ ဝင္ေရာက္ခဲ့ၿပီး အမည္ရင္း မေအးၾကည္မွ ခင္ခင္ရီသုိ႔ ေၿပာင္းလဲခဲ့သည္။
ပထမဆံုးရုိက္ကူးခဲ့ေသာ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမွာ “ေရႊအိမ္စည္ႏွင့္ ပဋိကၡရား”ၿဖစ္ၿပီး ၿဗိတိသ ွ်ဘားမားရုပ္ရွင္ကုမၸဏီက ရုိက္ကူးခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ခင္ခင္ရီပါဝင္ရုိက္ကူးခဲ့သည့္ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားေပါင္း (၁၀၀)ေက်ာ္တြင္ ေအာင္ၿမင္ေက်ာ္ၾကားခဲ့သည့္ ဇာတ္ကားမ်ားမွာ “ဣတိၳယ”၊ “သူဇာ”၊ “ေရႊႏွင့္ၿမ”၊ “အပ်ိဳစင္” ႏွင့္ “ကေလးမ” ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမ်ားၿဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုးပါဝင္ရုိက္ကူးခဲ့သည့္ ရုပ္ရွင္ကားမွာ ဒါရုိက္တာ ဂႏၲဝင္ေမာင္ဝုိင္း ရုုိက္ကူးခဲ့ေသာ “အခ်စ္ရြာ”ဇာတ္ကားၿဖစ္သည္။ ခင္ခင္ရီသည္ ၿပည့္စံုရုပ္ရွင္မွ ညတုိက္ပြဲတြင္ ေရွးေခတ္ၿမန္မာ့ ရုပ္ရွင္သမုိင္းအခန္းတစ္ခန္း၌ မင္းသားတင္ေငြႏွင့္အတူ ပါဝင္သရုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ခင္ခင္ရီသည္ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း တက္ၾကြစြာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံ အထိမ္းအမွတ္ ေန႔ရက္ၾကီးမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အခမ္းအနားမ်ားအတြက္ ဇာတိေသြး၊ ဇာတိမာန္ တက္ၾကြေစမည့္ ေတးသီခ်င္းမ်ားၿဖင့္ သီဆုိလံႈ႔ေဆာ္ေပးခဲ့သည္။ အေပ်ာ္တမ္းသူနာၿပဳအဖြဲ႔တြင္လည္း ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ခင္ခင္ရီသည္ ၁၉၄၄ခုႏွစ္တြင္ စာေရးဆရာ၊ ဒါရုိက္တာ ဝဏၰေက်ာ္ထင္ ဦးရန္ႏုိင္စိန္ (အၿငိမ္းစား ညႊန္ၾကားေရးမွဴး၊ ယဥ္ေက်းမႈဝန္ၾကီးဌာန)ႏွင့္ အိမ္ေထာင္ၿပဳခဲ့သည္။ သားသံုးဦးႏွင့္ သမီးတစ္ဦး ထြန္းကားခဲ့သည္။ ရုပ္ရွင္မင္းသမီးၾကီး ခင္ခင္ရီသည္ ၁၉၉၁ခုႏွစ္ မတ္လ၂ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုုန္ၿမိဳ႕၌ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။
ရည္ညႊန္းခ်က္
ၿမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း ႏွစ္ခ်ဳပ္(၁၉၉၂)၊ သားၿဖစ္သူေမာင္နႏၵဝင္းႏုိင္၏ ကုိယ္တုိင္ေၿပာၿပခ်က္
ၿမန္မာႏုိင္ငံ ရုပ္ရွင္အႏုပညာေလာကတြင္အသံတိတ္ေခတ္မွ စတင္ၿပီး ေအာင္ၿမင္ေက်ာ္ၾကားလာခဲ့ေသာ ခင္ခင္ရီကုိ ၁၉၁၇ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ(၁၁)ရက္ေန႔တြင္ ပဲခူးၿမိဳ႔၌ အဖဦးဘဟန္၊ အမိေဒၚအုန္းေမတုိ႔က ေမြးဖြားခဲ့သည္။ အမည္ရင္းမွာ မေအးၾကည္ ၿဖစ္သည္။ ၁၉၂၉ခုႏွစ္တြင္ ရုပ္ရွင္ေလာကသုိ႔ ဝင္ေရာက္ခဲ့ၿပီး အမည္ရင္း မေအးၾကည္မွ ခင္ခင္ရီသုိ႔ ေၿပာင္းလဲခဲ့သည္။
ပထမဆံုးရုိက္ကူးခဲ့ေသာ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမွာ “ေရႊအိမ္စည္ႏွင့္ ပဋိကၡရား”ၿဖစ္ၿပီး ၿဗိတိသ ွ်ဘားမားရုပ္ရွင္ကုမၸဏီက ရုိက္ကူးခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ခင္ခင္ရီပါဝင္ရုိက္ကူးခဲ့သည့္ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားေပါင္း (၁၀၀)ေက်ာ္တြင္ ေအာင္ၿမင္ေက်ာ္ၾကားခဲ့သည့္ ဇာတ္ကားမ်ားမွာ “ဣတိၳယ”၊ “သူဇာ”၊ “ေရႊႏွင့္ၿမ”၊ “အပ်ိဳစင္” ႏွင့္ “ကေလးမ” ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမ်ားၿဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုးပါဝင္ရုိက္ကူးခဲ့သည့္ ရုပ္ရွင္ကားမွာ ဒါရုိက္တာ ဂႏၲဝင္ေမာင္ဝုိင္း ရုုိက္ကူးခဲ့ေသာ “အခ်စ္ရြာ”ဇာတ္ကားၿဖစ္သည္။ ခင္ခင္ရီသည္ ၿပည့္စံုရုပ္ရွင္မွ ညတုိက္ပြဲတြင္ ေရွးေခတ္ၿမန္မာ့ ရုပ္ရွင္သမုိင္းအခန္းတစ္ခန္း၌ မင္းသားတင္ေငြႏွင့္အတူ ပါဝင္သရုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ခင္ခင္ရီသည္ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ လူမႈေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း တက္ၾကြစြာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံ အထိမ္းအမွတ္ ေန႔ရက္ၾကီးမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အခမ္းအနားမ်ားအတြက္ ဇာတိေသြး၊ ဇာတိမာန္ တက္ၾကြေစမည့္ ေတးသီခ်င္းမ်ားၿဖင့္ သီဆုိလံႈ႔ေဆာ္ေပးခဲ့သည္။ အေပ်ာ္တမ္းသူနာၿပဳအဖြဲ႔တြင္လည္း ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ခင္ခင္ရီသည္ ၁၉၄၄ခုႏွစ္တြင္ စာေရးဆရာ၊ ဒါရုိက္တာ ဝဏၰေက်ာ္ထင္ ဦးရန္ႏုိင္စိန္ (အၿငိမ္းစား ညႊန္ၾကားေရးမွဴး၊ ယဥ္ေက်းမႈဝန္ၾကီးဌာန)ႏွင့္ အိမ္ေထာင္ၿပဳခဲ့သည္။ သားသံုးဦးႏွင့္ သမီးတစ္ဦး ထြန္းကားခဲ့သည္။ ရုပ္ရွင္မင္းသမီးၾကီး ခင္ခင္ရီသည္ ၁၉၉၁ခုႏွစ္ မတ္လ၂ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုုန္ၿမိဳ႕၌ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။
ရည္ညႊန္းခ်က္
ၿမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း ႏွစ္ခ်ဳပ္(၁၉၉၂)၊ သားၿဖစ္သူေမာင္နႏၵဝင္းႏုိင္၏ ကုိယ္တုိင္ေၿပာၿပခ်က္
ခင္ေမာင္ရင္
ခင္ေမာင္ရင္
ထင္ရွားေသာ အဆုိေက်ာ္ႏွင္႔ ရုပ္ရွင္ ဇာတ္လိုက္ မင္းသား တစ္ဦးျဖစ္ေသာ ခင္ေမာင္ရင္သည္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၆၄ ခုႏွစ္တြင္ မအူပင္ျမိဳ႕ ၌ဖြားျမင္သည္။ မိဖမ်ားမွာ ဦးေက်ာ္လွႏွင္႔ ေဒၚေသာင္းေမတို႕ျဖစ္ၾက၍ ေမြးခ်င္း ငါးဦးရွိရာ ခင္ေမာင္ရင္ သည္ သားဦးျဖစ္သည္။ မအူပင္ျမိဳ႕ အစိုးရအထက္ေက်ာင္း ၌ ပညာသင္ၾကားခဲ႕ျပီး မႏၱေလးျမိဳ႕ အမ်ိဳးသားအထက္တန္းေက်ာင္းႏွင္႔ ဝက္စလီယန္သာသနာျပဳေက်ာင္းမ်ား ၌ ပညာဆက္လက္သင္ၾကားခဲ႕သည္။ ေက်ာင္းမွထြက္ေသာအခါ ေရစၾကိဳျမိဳ႕ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းတြင္ ဆရာအျဖစ္ ေခတၱထမ္းေဆာင္ျပီးေနာက္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ အစိုးရပံုႏွိပ္တုိက္ လစ္သိုဂရက္ဖစ္ဌာန (ေက်ာက္ပံုႏွိပ္ဌာနခြဲ)တြင္ (၁၀)ႏွစ္ၾကာမွ် အလုပ္လုပ္ခဲ႕သည္ ။
အစိုးရပံုႏွိပ္တိုက္တြင္ အမႈထမ္းလ်က္ရွိစဥ္ ဘားမားဖုိတိုပေလးဖလင္ ရုပ္ရွင္ ကုမၸဏီပိုင္ရွင္ ဦးဘျငိမ္း၏ တိုက္တြန္းခ်က္အရ “ဧကပါဒုက” ဇာတ္ကားတြင္ မင္းသားအျဖစ္ ပထမဆံုး ပါဝင္အသံုးေတာ္ခံသည္။ ထုိ႕ေနာက္ မၾကာမီပင္ မသန္းသန္းႏွင္႔ အေၾကာင္းပါခဲ႕သည္ ။
ခင္ေမာင္ရင္မွာ ဟန္အမူအရာေကာင္းလွသျဖင္႔ ပဲြဦးထြက္ဇာတ္လမ္းပင္ျဖစ္လင္႔ကစား လူအမ်ားသေဘာက်ၾကသည္ ။ ထုိ႕ေၾကာင္႔ အလုပ္မွထြက္၍ ရုပ္ရွင္နယ္သို႔ ကူးေျပာင္းသြားခဲ႕ေလသည္။ ခင္ေမာင္ရင္သည္ ျဗိတိသွ်ဘားမား ရုပ္ရွင္ကုမၸဏီ၍ ေနႏွင္႔လ ေရႊႏွင္႔ျမ ၊ ဝတၱရား ၊ ဗိုလ္ေအာင္ဒင္ ၊ မိုးေခါင္ေက်ာ္စြာ စေသာ အသံတိတ္ အသံထြက္ ဇာတ္ကားေပါင္းမ်ားစြာတြင္ ဇာတ္လိုက္အျဖစ္ ပါဝင္ခဲ႕သည္။ မိုးေခါင္ေက်ာ္စြာမွာ ခင္ေမာင္ရင္ ေနာက္ဆံုးပါဝင္ေသာ ဇာတ္ကားျဖစ္ေလသည္ ။
ခင္ေမာင္ရင္သည္ ရုပ္ရွင္ထဲ ၌ အမူအရာသာေကာင္းသည္မဟုတ္ အသံေကာင္း၍ သီခ်င္းကို ျငိမ္႕ေအးျပတ္သားစြာ သီဆုိႏုိင္သည္။ သူဆုိခဲ႕ေသာ ဇာတ္ကားထဲမွ သီခ်င္းမ်ားသည္လည္းေကာင္း ၊ စၾကာသိုက္ ၊ ဘိုးဘိုးေအာင္ ၊ နဂါးနီ ၊ ကုသဝတီ ၊ဆိပ္ကမ္းသာ အစရွိေသာ ဓာတ္ျပားသီခ်င္းမ်ားသည္လည္းေကာင္း လူၾကိဳက္မ်ား၍ ယခုထက္တုိင္ ေခတ္စားလ်က္ရွိသည္ ။
ခင္ေမာင္ရင္သည္ ကာလေပၚသီခ်င္းမ်ားကိုသာမက ေရွးသီခ်င္းၾကီးမ်ားကိုလည္း ႏုိင္နင္းစြာ ဆုိႏုိင္သည္။ ပပငယ္ဝင္းဝင္းအစခ်ီေသာ ပတ္ပ်ိဳးမွာ ခင္ေမာင္ရင္ ႏွစ္သက္ေသာ သီခ်င္းၾကီးတစ္ပုဒ္ျဖစ္၍ ကိုယ္တုိင္သီဆုိကာ ဓာတ္ျပားသြင္းခဲ႕သည္ ။
၁၉၃၉ခုႏွစ္တြင္ ခင္ေမာင္ရင္သည္ ျဗိတိသွ်ဘားမားကုမၸဏီမွထြက္လုိက္သည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ သူ၏ က်န္းမာေရးအေျခအေနမွာလည္း ယုတ္ေလ်ာ႕ေနေလျပီ ။ ခင္ေမာင္ရင္သည္ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ဦးပိုင္းတြင္ အူေရာင္ေရာဂါျဖင္႔ ကြယ္လြန္ခဲ႕သည္။ ခင္ေမာင္ရင္သည္ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ထက္သန္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး ျဖစ္သည္။ ခင္ေမာင္ရင္ ရိုက္ကူးခဲ႕ေသာ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမ်ားႏွင္႔ သူဆုိခဲ႕ေသာ သီခ်င္းမ်ားမွာ ယေန႕တုိင္ ေက်ာ္ၾကားလ်က္ရွိသည္။
ရည္ညႊန္းခ်က္ ။ ။ ျမန္မာ႔စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ(၂)
ထင္ရွားေသာ အဆုိေက်ာ္ႏွင္႔ ရုပ္ရွင္ ဇာတ္လိုက္ မင္းသား တစ္ဦးျဖစ္ေသာ ခင္ေမာင္ရင္သည္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၆၄ ခုႏွစ္တြင္ မအူပင္ျမိဳ႕ ၌ဖြားျမင္သည္။ မိဖမ်ားမွာ ဦးေက်ာ္လွႏွင္႔ ေဒၚေသာင္းေမတို႕ျဖစ္ၾက၍ ေမြးခ်င္း ငါးဦးရွိရာ ခင္ေမာင္ရင္ သည္ သားဦးျဖစ္သည္။ မအူပင္ျမိဳ႕ အစိုးရအထက္ေက်ာင္း ၌ ပညာသင္ၾကားခဲ႕ျပီး မႏၱေလးျမိဳ႕ အမ်ိဳးသားအထက္တန္းေက်ာင္းႏွင္႔ ဝက္စလီယန္သာသနာျပဳေက်ာင္းမ်ား ၌ ပညာဆက္လက္သင္ၾကားခဲ႕သည္။ ေက်ာင္းမွထြက္ေသာအခါ ေရစၾကိဳျမိဳ႕ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းတြင္ ဆရာအျဖစ္ ေခတၱထမ္းေဆာင္ျပီးေနာက္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ အစိုးရပံုႏွိပ္တုိက္ လစ္သိုဂရက္ဖစ္ဌာန (ေက်ာက္ပံုႏွိပ္ဌာနခြဲ)တြင္ (၁၀)ႏွစ္ၾကာမွ် အလုပ္လုပ္ခဲ႕သည္ ။
အစိုးရပံုႏွိပ္တိုက္တြင္ အမႈထမ္းလ်က္ရွိစဥ္ ဘားမားဖုိတိုပေလးဖလင္ ရုပ္ရွင္ ကုမၸဏီပိုင္ရွင္ ဦးဘျငိမ္း၏ တိုက္တြန္းခ်က္အရ “ဧကပါဒုက” ဇာတ္ကားတြင္ မင္းသားအျဖစ္ ပထမဆံုး ပါဝင္အသံုးေတာ္ခံသည္။ ထုိ႕ေနာက္ မၾကာမီပင္ မသန္းသန္းႏွင္႔ အေၾကာင္းပါခဲ႕သည္ ။
ခင္ေမာင္ရင္မွာ ဟန္အမူအရာေကာင္းလွသျဖင္႔ ပဲြဦးထြက္ဇာတ္လမ္းပင္ျဖစ္လင္႔ကစား လူအမ်ားသေဘာက်ၾကသည္ ။ ထုိ႕ေၾကာင္႔ အလုပ္မွထြက္၍ ရုပ္ရွင္နယ္သို႔ ကူးေျပာင္းသြားခဲ႕ေလသည္။ ခင္ေမာင္ရင္သည္ ျဗိတိသွ်ဘားမား ရုပ္ရွင္ကုမၸဏီ၍ ေနႏွင္႔လ ေရႊႏွင္႔ျမ ၊ ဝတၱရား ၊ ဗိုလ္ေအာင္ဒင္ ၊ မိုးေခါင္ေက်ာ္စြာ စေသာ အသံတိတ္ အသံထြက္ ဇာတ္ကားေပါင္းမ်ားစြာတြင္ ဇာတ္လိုက္အျဖစ္ ပါဝင္ခဲ႕သည္။ မိုးေခါင္ေက်ာ္စြာမွာ ခင္ေမာင္ရင္ ေနာက္ဆံုးပါဝင္ေသာ ဇာတ္ကားျဖစ္ေလသည္ ။
ခင္ေမာင္ရင္သည္ ရုပ္ရွင္ထဲ ၌ အမူအရာသာေကာင္းသည္မဟုတ္ အသံေကာင္း၍ သီခ်င္းကို ျငိမ္႕ေအးျပတ္သားစြာ သီဆုိႏုိင္သည္။ သူဆုိခဲ႕ေသာ ဇာတ္ကားထဲမွ သီခ်င္းမ်ားသည္လည္းေကာင္း ၊ စၾကာသိုက္ ၊ ဘိုးဘိုးေအာင္ ၊ နဂါးနီ ၊ ကုသဝတီ ၊ဆိပ္ကမ္းသာ အစရွိေသာ ဓာတ္ျပားသီခ်င္းမ်ားသည္လည္းေကာင္း လူၾကိဳက္မ်ား၍ ယခုထက္တုိင္ ေခတ္စားလ်က္ရွိသည္ ။
ခင္ေမာင္ရင္သည္ ကာလေပၚသီခ်င္းမ်ားကိုသာမက ေရွးသီခ်င္းၾကီးမ်ားကိုလည္း ႏုိင္နင္းစြာ ဆုိႏုိင္သည္။ ပပငယ္ဝင္းဝင္းအစခ်ီေသာ ပတ္ပ်ိဳးမွာ ခင္ေမာင္ရင္ ႏွစ္သက္ေသာ သီခ်င္းၾကီးတစ္ပုဒ္ျဖစ္၍ ကိုယ္တုိင္သီဆုိကာ ဓာတ္ျပားသြင္းခဲ႕သည္ ။
၁၉၃၉ခုႏွစ္တြင္ ခင္ေမာင္ရင္သည္ ျဗိတိသွ်ဘားမားကုမၸဏီမွထြက္လုိက္သည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ သူ၏ က်န္းမာေရးအေျခအေနမွာလည္း ယုတ္ေလ်ာ႕ေနေလျပီ ။ ခင္ေမာင္ရင္သည္ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ဦးပိုင္းတြင္ အူေရာင္ေရာဂါျဖင္႔ ကြယ္လြန္ခဲ႕သည္။ ခင္ေမာင္ရင္သည္ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ထက္သန္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး ျဖစ္သည္။ ခင္ေမာင္ရင္ ရိုက္ကူးခဲ႕ေသာ ရုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမ်ားႏွင္႔ သူဆုိခဲ႕ေသာ သီခ်င္းမ်ားမွာ ယေန႕တုိင္ ေက်ာ္ၾကားလ်က္ရွိသည္။
ရည္ညႊန္းခ်က္ ။ ။ ျမန္မာ႔စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ(၂)
ဂီတာစိမ္းေမာင္
ဂီတာစိမ္းေမာင္
ဂီတာစိမ္းေမာင္သည္ အေနာက္တုိင္းတူရိယာပစၥည္းျဖစ္ေသာ ဂီတာကို ျမန္မာတီးကြက္ တီးလက္ျဖင္႔ ပထမဆံုး တီထြင္၍ တီးခတ္ခဲ႕သူ ျဖစ္သည္။ ဂီတာစိမ္းေမာင္အား ရန္ကုန္ျမိဳ႕ မလႊကုန္းရပ္၊ ပန္းပု ကန္ထရိုက္တာ ဆရာၾကီး ဦးေအာင္ခ်င္းႏွင္႔ အမိေဒၚခ်စ္ေမ တုိ႕မွ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၇၇ ခုႏွစ္တြင္ ဖြားျမင္သည္။ ေမြးခ်င္းႏွစ္ဦးရွိ၍ အမ ျဖစ္သူမွာ ေဒၚရင္ေမျဖစ္ပါသည္ ။
ဂီတာစိမ္းေမာင္သည္ ငယ္ရြယ္စဥ္အခါကတည္းက တူရိယာပညာကို ဆည္းပူးတတ္ေျမာက္ခဲ႕သည္ ။ သူ၏ပထမဦးဆံုးေသာ တူရိယာဆရာကား ဖခင္ျဖစ္သူ ဦးေအာင္ခ်င္းပင္ ျဖစ္သည္။
အဆုိႏွင္႔ တေယာပညာကို အသက္ခုႏွစ္အရြယ္တြင္ က်င္လည္စြာ တတ္ေျမာက္ခဲ႕၍ တူရိယာဂီတျပိဳင္ပြဲမ်ားတြင္ ပထမ၊ ဒုတိယဆု အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ဆြတ္ခူးႏုိင္ခဲ႕သည္ ။
ျဗိတိသွ်ဘားမား ရုပ္ရွင္ကုမၸဏီမွ ဂီတာေသာင္းေခၚ ဦးေသာင္းေဖမွာ တေယာထုိးသင္ေပးသည္႕ လက္ဦးဆရာျဖစ္ျပီး ေမာင္စိမ္းေမာင္ ခုႏွစ္ႏွစ္သားေလာက္တြင္ တေယာကို ေကာင္းစြာထုိးတတ္ ေသာအခါ ေခြးတံဆိတ္ဓာတ္ျပား ကုမၸဏီတြင္ ဓာတ္ျပားသီခ်င္းမ်ားကို အသံသြင္းရသည္။
အသက္ (၁၃)ႏွစ္သားအရြယ္တြင္ ဂီတပညာရွင္ ေဒၚေစာျမဧၾကည္ထံမွ ေရွးသီခ်င္းၾကီးမ်ားကို ဆည္းပူးေလ႕လာ ခဲ႕ေလသည္။ ဦးစိမ္းေမာင္သည္ ဂီတာကို ၾကိဳးညွိနည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင္႔ လက္ေနလက္ထားမ်ားကိုပါ ဆန္းသစ္ေစကာ ျမန္မာတီးကြက္တီးလက္မ်ားကို ပထမဆံုး စမ္းသပ္တီထြင္ ေအာင္ျမင္ခဲ႕ေလသည္။
တုိ႕ဗမာအစည္းအရံုး၏ ေခါင္းေဆာင္မႈေအာက္တြင္ သခင္စိမ္းေမာင္ဟူေသာ အမည္ကိုယူကာ ႏုိင္ငံေရးတရားပြဲမ်ား ၌ တရားပြဲမစမီ ဂီတာၾကီးတစ္လက္ျဖင္႔ ဇာတိေသြး ဇာတိမာန္တက္ၾကြဖြယ္ ေတးသီးခ်င္းမ်ားကို တီးခတ္၍ ပရိသတ္၏ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓာတ္ကို ပိုမုိထက္သန္ ျမင္႔မားေအာင္ စြမ္းေဆာင္ခဲ႕သည္။ သာယာဝတီႏွင္႔ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႕တုိ႕တြင္ က်င္းပခဲ႕ေသာ တို႕ဗမာအစည္းအရံုးညီလာခံမ်ား ၌ မေအးမိ ၊ ခင္ေမာင္ရင္ ၊ ဆရာေရႊတုိင္ညႊန္႕ တို႕ႏွင္႔ တြဲဖက္ကာ ဇာတိမာန္သီခ်င္းမ်ားကို ရင္႔က်ဴးတီးမႈတ္ခဲ႕သည္ ။
ဂီတာအတီးပညာမ်ား ၌ ထူးခြ်န္သူအျဖစ္ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ ဦးစိမ္းေမာင္အား ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢက ဂီတာဝိဇၨာဘြဲ႕ကို ခ်ီးျမွင္႔သည္။ ဦးစိမ္းေမာင္သည္ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ိဳထံတြင္လည္း ဂီတပညာမ်ားကို ဆည္းပူးခဲ႕သည္။
၁၉၄၈ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံတူရိယာဂီတအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၌ အတြင္းေရးမွဴး အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ၁၉၄၉ခုႏွစ္တြင္ ရုပ္ရွင္ႏွင္႔ျပဇာတ္ တူရိယာဂီတအဖြဲ႕ခြဲ ၌ အတြင္းေရးမွဴး အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ၁၉၅၂ ခုႏွစ္တြင္ ဂီတအသင္းခ်ဳပ္၌ တြဲဖက္အတြင္းေရးမွဴး အျဖစ္ျဖင္႔လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ ကာလေပၚတူရိယာ ဂီတအသင္းခ်ဳပ္ၾကီးတြင္ ဒုတိယဥကၠဌ အျဖစ္လည္းေကာင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ႕သည္။
ျမန္မာ႔အသံမွစ၍ ဂီတသင္ခန္းစာမ်ားကို ေဒၚေစာျမဧၾကည္အား ကူညီျပီး မၾကာခဏ ဝင္ေရာက္ အသံလႊင္႔ခဲ႕သည္။ ႏုိင္ငံေတာ္ အႏုပညာပန္တ်ာႏွင္႔ ျပဇာတ္သင္ေက်ာင္းၾကီးတြင္ ဘင္ဂ်ိဳ၊ မယ္ဒလင္၊ တေယာ စေသာ ၾကိဳးတပ္တူရိယာဆရာ အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာ႔အသံတြင္ ဂီတမွဴးအျဖစ္လည္းေကာင္း တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ႕သည္။
ဂီတာစိမ္းေမာင္သည္ ဇနီးျဖစ္သူ အဆုိေတာ္ၾကီး ေဒၚေမစီ တည္ေထာင္ ဖြင္႔လွစ္သည္႕ ဂီတပညာသင္ေက်ာင္းတြင္လည္း ဦးေဆာင္ဆရာ အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ခဲ႕သည္။ ၁၃၃၃ ခုႏွစ္ ဝါေခါင္လျပည္႕ေက်ာ္ ၁၁ရက္ (၁၉၇၁ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁၇ရက္) အဂၤါေန႕တြင္ ဂီတာစိမ္းေမာင္သည္ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာျပတ္ေရာဂါျဖင္႔ ကြယ္လြန္အနိစၥေရာက္သည္။ ဇနီးေဒၚေမစီ ႏွင္႔ ေမာင္ေအာင္ျမိဳင္၊ ေမာင္သန္းေဌး အမည္ရွိသားႏွစ္ဦးက်န္ခဲ႕သည္။
ေဒၚစိန္ဆင္
ေဒၚစိန္ဆင္
မစိန္ဆင္ကို ၁၈၉၂ ခုႏွစ္တြင္ မႏၱေလးျမိဳ႕၊ ဘီးတန္းရပ္၊ အဘဦးမွတ္ၾကီး အမိေဒၚရင္းေဖာ္တုိ႕မွ ဖြားျမင္သည္။ ငယ္စဥ္ကပင္ အဆုိအက အလြန္ဝါသနာ ပါသည္ ။ ထုိ႕ေၾကာင္႔ မိဘႏွစ္ပါးက မစိန္ဆင္(၁၂) ႏွစ္အရြယ္ ကတည္းက အျငိမ္႕မင္းသမီးၾကီး ေဒၚစိန္ဘံုထံအပ္ႏွံခဲ႕သည္။ ေဒၚစိန္ဘံုသည္ မင္းသမီးၾကီး ေဒၚေထြးေလး၏ တပည္႕အရင္းျဖစ္ျပီး အဆုိအက အလြန္ထင္ရွားေသာ အျငိမ္႕မင္းသမီးၾကီးျဖစ္သည္။ ေဒၚစိန္ဘံုထံတြင္ အဆုိအက ပညာကို (၃)ႏွစ္ခန္႕ဆည္းပူး သင္ၾကားျပီး (၁၅) ႏွစ္အရြယ္မွာပင္ ဘခင္ျဖစ္သူက ကိုယ္ပိုင္အျငိမ္႔ ေထာင္ေပးခဲ႕သည္။ မစိန္ဆင္သည္ အဆုိလည္းေကာင္း ၊ အကလည္းေကာင္းသည္သာမက ရုပ္ရည္လည္း လွပသူျဖစ္သျဖင္႔ ထုိအခ်ိန္က ကာလသားတုိ႕အသည္းစြဲ ျဖစ္ခဲ႕ရသည္။
မစိန္ဆင္သည္ အသက္(၂၃)ႏွစ္တြင္ အျငိမ္႕ဆရာဦးဖုိးၾကီး၊ ေဒၚေရႊရြက္တုိ႕၏ ဇာတ္အဖြဲ႕တြင္ ဇာတ္မင္းသမီးအျဖစ္ လုိက္ပါကခဲ႕သည္။ ရန္ကုန္တြင္ (၂)ႏွစ္ၾကာမွ် ဆင္းျပီး ကခဲ႕သည္။
ရန္ကုန္တြင္ မယ္မေျဖကိုစိန္လွိဳင္ဆုိသူႏွင္႔ အိမ္ေထာင္က်ျပီး မၾကာလွပါ၊ အိမ္ေထာင္ေရး အဆင္မေျပ၍ ကြာရွင္းခဲ႕ရသည္။ ဒုတိယအိမ္ေထာင္မွာ ပုဇြန္ေတာင္မွ ကိုဘသန္းဆိုသူျဖစ္သည္။ ကိုဘသန္းႏွင္႔ လက္ထပ္ျပီးေနာက္ပိုင္း အျငိမ္႕အဖြဲ႕ေထာင္၍ ေနရာအႏွံ႕အျပားသို႕ လွည္႕လည္ကျပခဲ႕သည္။
မစိန္ဆင္သည္ ေခြးတံဆိပ္ဓာတ္ျပားကုမၸဏီႏွင္႔ ကိုလံဘီယာဓာတ္ျပား ကုမၸဏီတို႕တြင္ သီခ်င္းပုဒ္ေရအမ်ားအျပား သီဆုိအသံသြင္းခဲ႕သည္။ ေလာေလာဆယ္ေကာက္ယူရရွိသည္႕ စာရင္းအရ သီခ်င္းအပုဒ္ေရ(၃၀)ခန္႕ ရွိပါသည္။
ပထမမူလက ေခြးတံဆိပ္ဓာတ္ျပား အဆုိေတာ္ျဖစ္သည္။ ေခြးတံဆိပ္ ဓာတ္ျပားကုမၸဏီတြင္ ေအာင္ေတာ္မူ၊ အလွဴေတာ္၊ ေရႊျပည္စိုး၊ အရြယ္အေႏွာင္း၊ ေရႊေမတၱာ၊ ဗဟိုလေရာင္၊ စိန္ရတနာဆင္၊ ေအာင္ေကာင္းသံ၊ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ႏွင္႔ စိတ္ကူးသီခ်င္း စသည္တုိ႕သီဆုိ အသံသြင္းခဲ႕သည္။ မစိန္ဆင္အတြက္ သီခ်င္း ေရးေပးေသာ သီခ်င္းေရးဆရာၾကီးမ်ားမွာ ဆရာလယ္၊ ဆရာထာ၊ နန္းေတာ္ေရွ႕ ဆရာတင္၊ ဆရာျမိဳင္ႏွင္႔ ဦးစိန္ပါတုိ႕ ျဖစ္သည္။
၁၉၃၁ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ကိုလံဘီယာဓာတ္ျပားကုမၸဏီ ဖြင္႔လွစ္သည္႕အခါ မစိန္ဆင္သည္ ကိုလံဘီယာကုမၸဏီသို႕ ကိုးေျပာင္းသီဆုိသည္။ ကိုလံဘီယာဓာတ္ျပားကုမၸဏီတြင္ အေစာဆံုးဓာတ္ျပားသြင္းသည္႕ အျငိမ္႔မင္းသမီးမ်ားမွာ က်ိဳက္လတ္မယ္သင္၊ ဒဂုန္ခင္လွၾကည္၊ ျမန္မာညႊန္႕လွရင္၊ မစိန္ဆင္၊ ကုမၼာရီစိန္ျမိဳင္၊ ဂီတမယ္လွေလးစိန္၊ ေပ်ာ္ေတာ္ဆက္မတင္ေအာင္ ႏွင္႔ ယုဝတီျမေသာင္းခင္ တုိ႕ ျဖစ္ၾကသည္။
ကိုလံဘီယာတြင္ မစိန္ဆင္ ပထမဆံုးသြင္းသည္႕ သီခ်င္းမ်ားမွာ မဟာဂီတ သီခ်င္းမ်ားျဖစ္သည္။ လမင္းေသာ္တာပတ္ပ်ိဳး၊ စိန္ေၾကာင္နီလာပတ္ပ်ိဳး၊ ဘုန္းေဇာင္ေဟမာန္ဘဲြဲ႕၊ ျမရည္နႏၵာဘြဲ႕၊ သာတင္႔ဆံုးယိုးဒယား၊ ေသာကေရႊႏွဳန္းယိုးဒယား၊ ကရင္ၾသ၊ ခ်ပ္ျမန္လြမ္းခ်င္း၊ ပုလဲခြန္းေတာက္၊ ေရႊဘိုဘံုၾကီးသံ စသည္တို႕ျဖစ္သည္။
ေခတ္ေပၚသံဆန္းသီခ်င္းမ်ားမွာ လမင္းေသာ္တာ(သံဆန္း)၊ ေရႊတုဂံုအေနာက္မုဒ္ဖြင္႔၊ အထစံုတြဲ၊ ေမတၱာေတာ္၊ ေအာင္ပါေစ၊ အပ်ိဳၾကီးကလူပ်ိဳၾကီးကိုေမွ်ာ္၊ ကုသိုလ္ရွင္ ေရႊဝါေတာင္၊ ေရႊၾကိဳးၾကာ စသည္႕သီခ်င္းတို႕ျဖစ္သည္။ ကိုလံဘီယာတြင္ မစိန္ဆင္ဆုိေသာ သီခ်င္းအမ်ားအျပားကို နန္းေတာ္ေရွ႕ဆရာတင္ ေရးသည္။
မစိန္ဆင္သီခ်င္းမ်ားကို ကိုလံဘီယာမွ ေၾကာ္ျငာသည္႕အခါတြင္ မစိန္ဆင္ၾကီးဟု “ၾကီး” တပ္၍ ေၾကာ္ျငာေလ႕ရွိသည္။ အဆုိေတာ္အျငိမ္႕မင္းသမီး မစိန္ဆင္သည္ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္ အသက္(၅၁)ႏွစ္အရြယ္တြင္ ကြယ္လြန္ပါသည္။
ရည္ညႊန္းခ်က္ ။ ။ ဦးေမာင္ေမာင္လတ္(ကဗ်ာဆရာ ေနာင္) ျပဳစုသည္။
စိန္ပါတီ
By Aye M. Kyaw in ျမန္မာဂႏၱ၀င္သီခ်င္းမ်ား (Files)စိန္ပါတီ
အမည္ရင္းမွာ မစံၿဖစ္ၿပီး ဟသၤာတၿမိဳ႔တြင္ အဖႏွဲဆရာ ဦးဘုိးသန္း၊ အမိေဒၚရီတုိ႔မွ ၁၂၇၂ခုႏွစ္ ဝါဆုိလတြင္ ဖြားၿမင္သည္။ ေမာင္ႏွမ(၃)ေယာက္ရွိရာ မစံႏွင့္ ေမာင္ၿဖစ္သူ ေမာင္ေသာင္းတုိ႔မွာ အဆုိအတီး အႏုပညာကုိ ဝါသနာၾကီးၾကသည္။ ဟသၤာတၿမိဳ႔နယ္တစ္ဝုိက္တြင္ သူတုိ႔ေမာင္ႏွမ၏ ဂီတပညာထူးခၽြန္မႈမွာ ေက်ာ္ၾကားေနခဲ့သည္။
ဆုိင္းဆရာမ်ား၊ တီးဝုိင္းဆရာမ်ားမွာ ၎တုိ႔ေနအိမ္တြင္ သီခ်င္းစုေဝးတီးမႈတ္ၾကသည္။ သီခ်င္းတုိက္ၾကသည္။ မစံႏွင့္ ေမာင္ေသာင္းတုိ႔က ဒုိင္ခံတီးဆုိၾကသည္။ ဖခင္ၿဖစ္သူ ကြယ္လြန္သြားေသာအခါ ဟသၤာတၿမိဳ႔ ရုပ္ရွင္ရံုတြင္ ေမာင္ႏွမႏွစ္ေယာက္ အဆုိအတီး အလုပ္လုပ္ၾကသည္။ ေမာင္ေသာင္းကား စႏၵရားေမာင္ေသာင္းဟု အမည္ရသြားသည္။ ကုိလံဘီယာဓာတ္ၿပားကုမၸဏီမွ ဓာတ္ၿပားအဆုိေတာ္အသစ္မ်ားအလုိရွိရာ ဟသၤာတၿမိဳ႔ ရုိးကုမၸဏီ (ကုိလံဘီယာဓာတ္ၿပားကုိယ္စားလွယ္)ထံမွ မစံ၏ အေၾကာင္းကုိ ၾကားသိရ၍ ဟသၤာတၿမိဳ႔ ရုိးကုမၸဏီ မန္ေနဂ်ာ ဦးေရႊဝင္းထံ ဆက္သြယ္ၿပီးေခၚခုိင္းရာမွ မစံတစ္ေယာက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔ ကုိလံဘီယာကုမၸဏီသုိ႔ ေရာက္လာခဲ့သည္။
ဆရာေရႊတုိင္ညြန္႔တုိ႔က ေမးၿမန္းရာ အၿငိမ့္ကခဲ့ဘူးေၾကာင္း ရုပ္ရွင္ရံုတြင္လည္း သီခ်င္းဆုိေၾကာင္း အမည္ရင္းမွာ မမယ္စံၿဖစ္၍ အၿငိမ့္အမည္မွာ ေအာင္သန္းစိန္ၿဖစ္ေၾကာင္း ေၿပာသၿဖင့္ ဆရာေရႊတုိင္ညြန္႔က စိန္ပါတီဟု အမည္ေပးလုိက္သည္။
ကုိလံဘီယာတြင္ အခက္အခဲအမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ၾကံဳေတြ႔ၿပီးမွ ေအာင္ၿမင္မႈရလာခဲ့ရသည္။ စိန္ပါတီ၏ ပထမဆံုး ဓာတ္ၿပားသီခ်င္းမွာ “ေဖါင္စၾကာ” အမည္ရွိၿပီး နာမည္မရေသးဘဲ စာေရးဆရာ ဂီတာေသာင္းေရးသားေသာ ေကာက္စုိက္မသီခ်င္း ထြက္ေပၚလာေသာအခါက်မွ ထူးၿခားစြာ ေအာင္ၿမင္မႈ ရရွိခဲ့ပါသည္။
စိန္ပါတီမွာ လြတ္လပ္ေရးၾကိဳးပမ္းမႈ ကာလအတြင္း၌လည္း မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓာတ္ရွင္သန္ထက္ၿမက္ေရးေတးမ်ားကုိ ဂီတာစိမ္းေမာင္၊ ဒဂုန္ဆရာတင္၊ ဆရာေရႊတုိင္ညြန္႔၊ မင္းသားၾကီးဦးခင္ေမာင္ရင္တုိ႔ႏွင့္ တြဲဖက္ကာ တရားေဟာစင္ၿမင့္မ်ားေပၚမွေန၍ သီဆုိခဲ့သည္။ ၁၉၅၁-၅၂ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ရုပ္ရွင္အသံတိတ္ေခတ္မွ အသံထြက္ေခတ္သုိ႔ ေၿပာင္းလာေသာအခါ ဓာတ္ၿပားေလာက၌ ဥၾသဘေသာင္း၊ စိန္ပါတီ၊ ၿပည္ဘရွင္ အစရွိေသာ ဓာတ္ၿပားႏွင့္ အသံတိတ္ရုပ္ရွင္အဆုိေတာ္ၾကီးမ်ားေနရာတြင္ လူငယ္လူရြယ္ အႏုပညာရွင္မ်ားက ဝင္ေရာက္ေနရာယူလာၾကသၿဖင့္ အခက္အခဲရွိလာၾကသည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႔ ကံဘဲ့ဆရာအတတ္သင္ သိပၸံေက်ာင္းတြင္ အႏုပညာလက္ေထာက္ကထိကေနရာတြင္ ခန္႔ထားၿခင္းခံရေသာေၾကာင့္ စားဝတ္ေနေရး အဆင္ေၿပသြားသည္။ ခင္ပြန္းၿဖစ္သူ ဦးဘသက္ အနိစၥေရာက္သြားၿပီးေနာက္ မၾကာမီ နဂုိရွိရင္းစြဲ ပန္းနာေရာဂါၿပန္ထလာကာ အိပ္ယာထဲလဲခဲ့သည္။ ေရာဂါမသက္သာသၿဖင့္ ၁၉၇၀ၿပည့္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ(၂၇)ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ေဆးရံုၾကီးသုိ႔ပုိ႔ရၿပီး ဒီဇင္ဘာလ(၃၁)ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။
ရည္ညႊန္းခ်က္
ၿမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ(၄)
စိန္ေဗဒါ
By Aye M. Kyaw in ျမန္မာဂႏၱ၀င္သီခ်င္းမ်ား (Files)စိန္ေဗဒါ
“အေရွ႕ကုိေလ ွ်ာက္ပါလုိ႔၊ အေနာက္ကုိတဲ့ ေမ ွ်ာ္လုိက္ရင္၊ တံခြန္တုိင္ေရႊကုကၠားနဲ႔ ဘုရားေလး ေလ ဘုရားကုိၿမင္” အစရွိေသာသီခ်င္းကုိ သီဆုိသူမွာ ၿမန္မာ့သဘင္နယ္တြင္ အထူးထင္ရွား ေက်ာ္ေဇာခဲ့ေသာ ရြာစားၾကီး စိန္ေဗဒါပင္ၿဖစ္သည္။ စိန္ေဗဒါကုိ ၿမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၄၄ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလကြယ္ေန႔တြင္ မႏၲေလးၿမိဳ႔ ဆုိင္းဝင္းရပ္၌ ဖြားၿမင္ခဲ့သည္။
ဖခင္မွာ ဘုုရင့္အသံုးေတာ္ခံ ဆုိင္းဆရာၾကီးတစ္ဦးၿဖစ္သည့္ ရြာစားၾကီးဆရာေဖၿဖစ္သည္။ မိခင္မွာ သီခ်င္းၾကီး၊ သီခ်င္းခံ၊ ယုိးဒယားပတ္ပ်ိဳး စသည္တုိ႔ကုိ သီဆုိႏုိင္သည့္အၿပင္ “မိေက်ာင္း”တူရိယာကုိ ပုိင္ႏုိင္စြာတီးႏုိင္သည့္ နန္းတြင္းသူေဒၚမမေလး ၿဖစ္သည္။
ငယ္မည္ေမာင္ကေလးၿဖစ္ၿပီး မင္းသားကုိဖုိးကြန္း၊ မင္းသမီးမေထြးေလးတုိ႔ ဇာတ္အဖြဲ႔ႏွင့္ ရန္ကုန္တြင္ မင္းသမီး မင္းသား (၂)ပါးမသြားမီ ဆုိင္းဝုိင္းခ်ည္းသက္သက္ ဗလာတီးေပးရေသာ “ပတ္ခံ”တီးစဥ္ မိမိ၏ ပညာစြမ္းရည္ကုိ ထုတ္ေဖာ္ခြင့္ရရွိေလသည္။ သူသည္ “ေဗဒါ၊ ေဗဒါ နင္ဘူးကုိ ဘယ္သူခ်ဲ႕တယ္။ ေၿပာဟဲ့ေဗဒါ၊ မိေဗဒါ၊ အေသအခ်ာ ေဗဒါမရယ္က ေနရာခ်ပါလုိ႔ မေၿပာႏုိင္၊ ၿမတ္ဆရာ ေအာ္ကာေငါက္တယ္၊ ေခါင္းေဖာက္ပါလုိ႔ ေဗဒါမိႈင္-ေဗဒါမိႈင္”ဟူေသာ သီခ်င္းကုိ ဒုန္းကဲၾကီး၊ ႏွစ္ဆစ္၊တစ္ဆစ္၊ ဗယ္ေက်ာ၊ ဗယ္ေတ၊ ဒူးလံုးေခၚသည့္ ပတ္ဝုိင္းၾကီးေၿခာက္လံုးႏွင့္ နားဝင္ခ်ိဳေအာင္ ပီသစြာတီးၿပႏုိင္ေလသည္။ သူ၏လက္သံကုိ ရန္ကုန္လူထုက အထူးႏွစ္ၿခိဳက္ကာ “ေဗဒါ ေမာင္ကေလး”ဟု ေခၚစမွတ္ၿပဳၾကသည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႔သုိ႔ ၿပန္လည္ေရာက္ရွိလာေသာအခါ “စိန္ေဗဒါ”ဟု “စိန္”တစ္လံုးတုိးလ်က္ ခ်ီးက်ဴးမွည့္ေခၚၾကၿပန္သည္။
စိန္ေဗဒါသည္ အဆုိအကတြင္ အလြန္ဝါသနာပါေသာ မစိန္ေမႏွင့္ အေၾကာင္းပါခဲ့သည္။ ၁၂၄၇ခုႏွစ္တြင္ သီေပါဘုရင္သည္ အိႏိၵယႏုိင္ငံ ဘံုဘုိင္ၿပည္နယ္ ရတနာဂီရိ၌ စံေနစဥ္ ၁၂၇၂ခုႏွစ္ တုိက္သစ္တက္မဂၤလာ က်င္းပရာတြင္ စိန္ေဗဒါက သေၿပခံႏွင့္ ေဖာင္လား၊ ေဖာင္ငင္၊ ေဖာင္ဆုိက္ အစရွိေသာ ၾကိဳးသီခ်င္းမ်ားၿဖင့္ ေၿဖေဖ်ာ္ရာ သီေပါမင္းက စိန္ေဗဒါအား “ေနမ်ိဳးဗလေက်ာ္သူ”ဟူေသာ ရြာစားဘြဲ႔တံဆိပ္ေတာ္ႏွင့္တကြ ေရႊသုိင္းအလံ(၄)ခ်က္၊ ဖန္အုိး(ဖန္ပန္းတုိင္း)တုိ႔ကုိ ခ်ီးၿမွင့္ေပးသနားေလသည္။
စိန္ေဗဒါမွာ ဆုိင္းဝုိင္းၾကီး တစ္ခုတည္းကုိသာ ႏုိင္နင္းသည္မဟုတ္ဘဲ၊ ပေလြ၊ ေစာင္း၊ ႏွဲ၊ မိေက်ာင္း၊ ပတၱလားမ်ားကုိလည္း အထူးပင္ ကၽြမ္းက်င္လိမၼာစြာ တီးႏုိင္ေပသည္။ အေနာက္တုိင္း တူရိယာမ်ားၿဖစ္ေသာ တေယာ၊ ဘင္ဂ်ိဳ၊ မယ္ဒလင္၊ လက္ဆြဲဘာဂ်ာႏွင့္ ေကာနက္ (ခရာ)မ်ားကုိလည္း ထူးၿခားစြာ တီးမႈတ္ႏုိင္သည္။ ဆုိင္းဝုိင္းတီးနည္းတြင္ “ပတ္စာပုိး”တီးနည္းကုိ မိမိ၏ ပင္ကုိယ္ဥာဏ္ၿဖင့္ စိန္ေဗဒါသည္ စတင္တီထြင္ခဲ့သည္။ အဆုိဘက္တြင္လည္း မိခင္၏အေမြကုိ ရသူၿဖစ္၍ သရုပ္ေပၚေအာင္ ပုိင္ႏုိင္စြာ ဆုိတတ္သူၿဖစ္သည္။ ရြာစားၾကီးသည္ မကြယ္လြန္မီ ဓာတ္ၿပား(၆၄)ၿပားမ ွ် အသံသြင္းခဲ့သည္။
ရတနာဂီရိ၌ စံေနေတာ္မူေသာ သီေပါမင္းထံ ဝင္ေရာက္ၾကရသည့္အခါ ေစာင္းဆရာ ေဒဝဣႏၵာ ဦးေမာင္ေမာင္ၾကီးႏွင့္ လက္ပြန္းတတီးေနခြင့္ရသၿဖင့္ ထုိဆရာၾကီးထံမွ ေစာင္းပညာကုိ တပည့္ခံ၍ သင္ယူခဲ့ေလသည္။
ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္းက ရြာစားၾကီးစိန္ေဗဒါမွာ လည္ေခ်ာင္းကင္ဆာၿဖစ္သၿဖင့္ ၁၃၀၄ခုႏွစ္ ေတာ္သလင္းလဆုတ္(၁၄)ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔ ေရႊေတာင္တန္း၌ ကြယ္လြန္ခဲ့ေပသည္။
ရည္ညႊန္းခ်က္
ၿမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ (၄)
တင္တင္ျမ
တင္တင္ျမ
ရန္ကုန္ျမိဳ႕၊ အထက္ ပုဇြန္ေတာင္ရပ္ကြက္တြင္ ေနထုိင္ေသာ အဖဦးသန္း (ျမန္မာ႔အသံ ဂီတစီစဥ္ေရးမွဴး - ေရႊေမာင္းသံ)၊ အမိ ေဒၚတင္ညႊန္႕တုိ႕မွ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္၊ ဧျပီလ (၂၅)ရက္ေန႕တြင္ “တင္တင္ျမ” ကို ေမြးဖြားခဲ႕သည္။ သားခ်င္း (၆) ေယာက္ ရွိသည္။ မရင္ရင္ႏု၊ ကိုပါၾကီး (ခ) ကိုက်င္သိန္း၊ တင္တင္ျမ၊ စႏၵရားဘုိၾကီး၊ ေမာင္လွၾကည္ႏွင္႔ မတင္တင္ေအာင္တို႕ျဖစ္သည္။ တင္တင္ျမမွာ တတိယသမီးျဖစ္သည္။
တင္တင္ျမသည္ ဝဂီတနယ္သို႕ ၁၉၄၆-၄၇ ခုႏွစ္မွစတင္ဝင္ေရာက္ခဲ႕သည္။ မဟာဂီတ သီခ်င္းၾကီးမ်ားကို ဆရာမၾကီး ေဒၚေစာျမေအးၾကည္ထံတြင္ သင္ယူခဲ႕သည္။ ေဒၚေစာျမေအးၾကည္ ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ ဆရာမၾကီး ဝဏၰေက်ာ္ထင္ ေဒၚၾကည္ေအာင္ထံတြင္ သီခ်င္းၾကီးမ်ား ဆက္လက္သင္ယူေလ႕လာခဲ႕သည္။ အဆုိပညာႏွင္႔ ပတ္သက္၍ အဆိုေတာ္ၾကီး ေဒၚစိန္ပါတီ၊ ေဒၚၾကည္ေအာင္၊ ေဒၚေအးမိ၊ ေဒၚေမရွင္၊ ေဒၚၾကည္ၾကည္ေဌးတို႕သည္ သင္ဆရာ ျမင္ဆရာ ၾကားဆရာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဂီတသုခုမ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္မွ ၾကီးမွဴးက်င္ပသည္႕ မဟာဂီတျပိဳင္ပြဲတြင္ “သိဂၤ ါေရႊေရာင္” ပတ္ပ်ိဴးသီးခ်င္းျဖင္႔ “ပထမ” ဆုကို ရရွိခဲ႕သည္။
တင္တင္ျမသည္ ေရေက်ာ္ဦးေမာင္ေမာင္ အလြတ္ပညာသင္ေက်ာင္းတြင္ ပညာသင္ၾကားခဲ႕ျပီး ယင္းေက်ာင္းမွ ဖြဲ႕စည္းေသာ “ေရေက်ာ္ဦးေမာင္ေမာင္ေက်ာင္း အေပ်ာ္တမ္း တူရိယာအဖြဲ႕” မွ တကၠသိုလ္စိုး ေရးသားသည္႕ “ရွမ္းဌာေန” သီခ်င္းကို သီဆုိအသံလႊင္႔ခဲ႕သည္။ ယင္းသီခ်င္းသည္ တင္တင္ျမ ပထမဆံုးကာလေပၚသီခ်င္း ျဖစ္သည္။
၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ ေခတ္ဆန္းအေရွ႕ပိုင္းတူရိယာအဖြဲ႕မွ ဆရာၾကီးစိန္ေဝလွ်ံ ေရးသားသည္႔ “ေပဖူးလႊာ” သီခ်င္းျဖင္႔ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားကာ လူၾကိဳက္မ်ားလွေသာ ေတးသီးခ်င္းပုဒ္ေရေပါင္းမ်ားစြာကို စဥ္ဆက္မျပတ္ သီဆိုခဲ႕သည္။
တင္တင္ျမသည္ ေရဒီယို၊ ဓာတ္ျပား၊ ရုပ္ရွင္ပဏာမေတးမ်ား၊ ဇာတ္ဝင္ေတးမ်ား၊ ေတးသရုပ္ေဖာ္ ဇာတ္လမ္းသီခ်င္းမ်ားႏွင္႔ စီးရီးေခြ အမ်ားအျပား သီဆုိခဲ႕ေလသည္။ ဂီတပညာကို အေျခခံမွစ၍ ပိုင္ႏုိင္ကြ်မ္းက်င္စြာ တတ္ေျမာက္သီဆိုႏုိင္သူျဖစ္၍ ဓမၼပူဇာေတးမ်ား အပါအဝင္ သီခ်င္းအမ်ိဳးအစားေပါင္း အေျမာက္အျမားကို သီဆုိခဲ႕သူျဖစ္သည္။
တင္တင္ျမသီဆုိခဲ႕ေသာ ေတးသီးခ်င္းမ်ားမွ အခ်ိဳ႕ကိုေဖာ္ျပရလွ်င္ -
မဟာဂီတတြင္ ပန္းျမိဳင္လယ္၊ ထူးမျခားနား၊ ပန္းေဟဝန္၊ လွ်ပ္ပန္းေခြႏြဲ႕၊ ျမျမေမာင္းေမာင္း စသည္႕ဓာတ္ျပားသီခ်င္းမ်ား။
ကာလေပၚတြင္ ေပဖူးလႊာ၊ စခန္းေအာင္ေျမ၊ ျမပုဏၰမာ၊ သည္းဖုိးေရႊလီျမစ္နဒီ၊ ေယာဆရာ၊ မဂၤလာေမာင္မယ္၊ ခ်စ္တာပဓာန၊ ဘယ္မွာလည္းခ်စ္သူရယ္၊ ပင္တုိင္စံ၊ ေတာင္တန္းျပာနဲ႕ေက်ာပိုးအိတ္၊ တိမ္လႊာမို႕မို႕လြင္၊ ပုဂံျမိဳ႕ေဟာင္းတစ္ေနရာ၊ မဟာဗုဒၶဝင္ သီခ်င္းမ်ားျဖစ္သည္။
တင္တင္ျမသည္ ၂-၁၀-၁၉၅၇ တြင္ ျမန္မာ႔အသံ၌ အစီအစဥ္ေၾကညာသူအျဖစ္ စတင္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ႕ျပီး ဝန္ထမ္းလုပ္သက္ ၄၉ႏွစ္ျဖင္႔ အျငိမ္းစားယူခ်ိန္၌ လက္ေထာက္ညႊန္ၾကားေရးမွဴး(ဂီတ) အျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ႕သည္။ အျငိမ္းစားယူျပီးေနာက္ပိုင္း ဆက္လက္တုိးခ်ဲ႕ခန္႕ထားျခင္းခံရသည္။
ဂီတတာဝန္မ်ားမွာ မဟာဂီတသီခ်င္းၾကီး စိစစ္ေရးအဖြဲ႕၊ ကာလေပၚေတးစိစစ္ေရး ဘုတ္အဖြဲ႕တြင္ အတြင္းေရးမွဴး၊ ေခတ္ေဟာင္းေတးေရးပညာရွင္ၾကီးမ်ား ေတးသီးခ်င္းႏွင္႔ အတၳဳပၸတိၱိ ျပဳစုေရးတြင္ ေကာ္မတီဝင္ ၊ ဆုိ က ေရး တီး ျပိဳင္ပြဲၾကီးတြင္ အဆုိအကဲျဖတ္အဖြဲ႕ ဥကၠဌ၊ မဟာဂီတသီခ်င္းၾကီးမ်ား စိစစ္ေရးႏွင္႔ ဂီတသေကၤတ မွတ္တမ္းျပဳစုေရး ေကာ္မတီ၊ စည္းဝါးသံက်ႏွင္႔ ဟန္တားဆပ္ေကာ္မတီ ဥကၠဌအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္။ ဂီတလုပ္ငန္းႏွင္႔ သက္ဆုိင္သည္႕ တာဝန္မ်ားအျပင္ ႏုိင္ငံေတာ္မွ ျပဳလုပ္က်င္းပသည္႕ လြတ္လပ္ေရးေန႕၊ ျပည္ေထာင္စုေန႕၊ တပ္မေတာ္ေန႕ ႏွင္႔ ဂီတလုပ္ငန္းဆုိင္ရာ ေဖ်ာ္ေျဖပြဲမ်ားကို ဦးေဆာင္ပါဝင္ သီဆိုေဆာင္ရြက္ခဲ႕သည္။
၁၉၅၉ ခုႏွစ္ အသက္ ၂၃ႏွစ္အေရာက္တြင္ တင္တင္ျမသည္ ဂီတမွဴးေအဝမ္းစိုးျမင္႔ ႏွင္႔ အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ႕သည္။ ယခုအခါ အမွတ္-၃၃ စိတၱသုခလမ္း၊ ေက်ာင္းေျမာင္း၊ တာေမြျမိဳ႕နယ္၊ ရန္ကုန္ျမိဳ႕တြင္ ေနထုိင္လ်က္ ႏုိင္ငံတာဝန္ကို ဂီတစြမ္းအားျဖင္႔ က်န္းမာစြာ ျဖည္႕ဆည္းထမ္းေဆာင္လ်က္ရွိပါသည္။
ဓႏုျဖဴစိုးသိန္း
ဓႏုျဖဴစိုးသိန္း
ဓႏုျဖဴျမိဳ႕နယ္ အဖ ဦးဒိုးေအာင္ (သေဘာၤကိုယ္စားလွယ္ၾကီး) အမိေဒၚစိန္သန္းတုိ႕မွ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာလ (၅)ရက္ေန႕တြင္ ဓႏုျဖဴစိုးသိန္းအား ေမြးဖြားသည္၊ ေမြးခ်င္းသံုးဦးအနက္ သားအၾကီးဆံုး ျဖစ္သည္။ ညီမ ေဒၚစိုးစိုးျမင္႔ႏွင္႔ ညီ ဦးေကာင္းေကာင္းျမင္႔တို႕ ျဖစ္သည္။
ငယ္စဥ္က ဟိုက္စကူးေက်ာင္းႏွင္႔ ေဆာ္လမြန္အလြတ္ပညာသင္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ တကၠသိုလ္သင္တန္းအထိ ပညာသင္ၾကားခဲ႕သည္။ ငယ္စဥ္ကပင္ ဂီတပညာကို ဝါသနာပါခဲ႕သည္။ ျမန္မာ႔ဂီတ၊ ကမၻာ႕ဂီတမ်ားကို ေလ႕လာလိုက္စားခဲ႕သည္။
၁၉၅၂ခုႏွစ္တြင္ ဂီတနယ္သို႕ စတင္ဝင္ေရာက္ခဲ႕သည္။ ဝင္ဒါမီယာ ခရက္ဆင္႔ရွိ ျမန္မာ႔အသံမွ အဆုိေတာ္ျမင္႔မာလာႏွင္႔ တြဲဖက္၍ “ကမၻာျငိမ္းခ်မ္းေရး ေတးသံ” သီခ်င္းကို သီဆုိခဲ႕သည္။ ဓႏုျဖဴစိုးသိန္း၏ ပထမဆံုး ေတးတစ္ပုဒ္ ျဖစ္သည္။
၁၉၅၇ခုႏွစ္တြင္ အလံုလူငယ္မ်ား အေပ်ာ္တမ္းတူရိယာအဖြဲ႕ကို တည္ေထာင္ အသံလႊင္႔ခဲ႕သည္။ ဓႏုျဖဴစိုးသိန္း၏ “ျပံဳးပန္းမာလာ ၊ သက္ဆံုးဆုိင္ ေမာင္ေခ်ာ႕ျမဴပါ႕မယ္၊ ေမတၱာစကား၊ တစ္မူတည္းမူ” စသည္႕ သီခ်င္းမ်ားကို သီဆုိခဲ႕သည္။
ရုပ္ရွင္ေနာက္ခံေတးအျဖစ္ “ေရႊညာသူ” ရုပ္ရွင္ပဏာမေတးျဖစ္ေသာ “ေရႊညာသူ” သီခ်င္းျဖင္႔ စတင္ျပီး ရုပ္ရွင္ေနာက္ခံေတးသီခ်င္းေပါင္း မ်ားစြာ သီဆုိေအာင္ျမင္ခဲ႕သည္။
ဓႏုျဖဴစိုးသိန္းသည္ ေရဒီယို၊ ဓာတ္ျပား၊ ရုပ္ရွင္ေနာက္ခံေတးႏွင္႔ စီးရီးေတးသီခ်င္းမ်ားစြာကို သီဆုိေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားခဲ႕ေသာ အဆုိေတာ္ၾကီးတစ္ဦးျဖစ္သည္။
ဓႏုျဖဴစိုးသိန္း၏ ေတးသီခ်င္းေပါင္းမ်ားစြာမွ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားေသာေတးမ်ားကို ေဖာ္ျပလွ်င္ “ျပံဳးမာလာ၊ ဆံုးသက္တုိင္၊ ေမာင္ေခ်ာ႕ျမဴပါ႕မယ္၊ ေမတၱာစကား၊ ခ်စ္လိပ္ျပာေလး ဝဲလည္၊ လူႏံုအံုးပုန္းၾကီး၊ အုိဘယ္႔ခ်စ္သူသုိ႕” သီခ်င္းမ်ား ၁၉၆၃ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ကေလးတင္႔ေအာင္ ေရးစပ္သည္႕ “စာေရးၾကီး” “လူပ်ိဳၾကီး” “သီခ်င္း” “ေလွပြဲ” “ေလွသဘင္” “ခဲဖုိး” “မိေရႊေခ်ာ” “အလယ္” “ဥရုေဝလ” စသည္႕ သီခ်င္းမ်ားျဖစ္သည္။
လြတ္လပ္ေရးေန႕၊ ျပည္ေထာင္စုေန႕၊ တပ္မေတာ္ေန႕ စသည္႕ ဧည္႕ခံ ေဖ်ာ္ေျဖပြဲမ်ားတြင္ ေဖ်ာ္ေျဖခဲ႕ေလသည္။
ဓႏုျဖဴစိုးသိန္းသည္ ရုပ္ရွင္ႏွင္႔ ျပဇာတ္မ်ားတြင္လည္း သရုပ္ေဆာင္ အျဖစ္ပါဝင္ခဲ႕ေလသည္။ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳ ေတးသီခ်င္းမ်ား ျဖစ္ေသာ “ရဲရဲေတာက္” “ဖန္ေနဝန္း” “သားေကာင္းစစ္သည္” ႏွင္႔ ႏုိင္ငံေတာ္ႏွင္႔ျပည္သူမ်ားအတြက္ လိုအပ္သည္႕ ပညာေပးလႈံ႕ေဆာ္ေတးသီခ်င္းမ်ားကို သီဆုိ ေဖ်ာ္ေျဖခဲ႕ေလသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံေခတ္ေဟာင္း ေတးသီခ်င္းမ်ား စိစစ္ေရးဆပ္ေကာ္မတီဝင္ အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ဂ်ပန္ေခတ္ ေတးသီခ်င္းမ်ားျပဳစုေရး ေကာ္မတီဝင္ အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ဂီတအစည္းအရံုးတြင္ ျပန္ၾကားေရးမွဴး(၂) အျဖစ္ ဂီတတာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္လ်က္ရွိသည္။
ယခုအခါ တိုက္ - ၄ ၊ အခန္း ၁၂၊ ပထမထပ္ ျမန္မာ႔အသံဝန္ထမ္း၊ အိမ္ယာ နာနတ္ေတာ္လမ္း၊ ကမာရြတ္ျမိဳ႕နယ္တြင္ ဇနီးသားသမီးမ်ားႏွင္႔အတူ ေနထုိင္လ်က္ရွိသည္။
ျပည္လွေဖ
By Khaing Su Latt and ကိုေမ ယာ in ျမန္မာဂႏၱ၀င္သီခ်င္းမ်ား (Files)ျပည္လွေဖ
အေရးပိုင္ ဦးခူးႏွင္႔ ေဒၚၾကင္စီတုိ႕မွ ဖြားျမင္သည္႔ သား(၄)ေယာက္ သမီး(၂)ေယာက္တြင္ ျပည္လွေဖသည္ တတိယသားျဖစ္သည္။ သကၠရာဇ္ ၁၂၇၄ခုႏွစ္တြင္ ျပည္ျမိဳ႕ ၾကိဳးတန္းရပ္တြင္ ေမြးဖြားသည္။ ငယ္စဥ္ကတည္းက အႏုပညာဝါသနာၾကီးခဲ႕ျပီး ျပည္ျမိဳ႕မွ နာမည္ေက်ာ္ ပညာရွင္ၾကီးမ်ား၏ ပညာရည္ႏို႕ကို ေသာက္စို႕ခဲ႕ရသည္။ ျပည္လွေဖတို႕ ညီအကိုေလးေယာက္လံုး ဂီတဝါသနာၾကီးၾကသည္။ အကိုအၾကီးဆံုး ကိုလွေငြမွာ ဘင္ဂ်ိဳအတီးေကာင္းျပီး အကိုလတ္ ကိုလွေရႊမွာ တေယာႏွင္႔ဆိုင္းဝုိင္းကို အေတာ္အသင္႔ ႏုိင္နင္းသည္။ ျပည္လွေဖ ကိုယ္တုိင္ကလည္း ျပည္ျမိဳ႕မွာ ေနစဥ္ကတည္းက တေယာထိုးတတ္ခဲ႕သည္။ ျပည္ျမိဳ႕တြင္ (၁၀)တန္းေအာင္သည္အထိ ေက်ာင္းေနခဲ႕သည္။ တကၠသိုလ္ တက္ရန္ ရန္ကုန္သို႕လာရင္း တကၠသိုလ္ မေရာက္ပဲ ၊ ေအဝမ္းကုမၸဏီသို႔ ေရာက္သြားျပီး၊ သူငယ္ခ်င္း ကိုတင္ေမာင္ႏွင္႔ ေတြ႕ဆံုရာမွ ေအဝမ္းကုမၸဏီ၏ လခစား ျဖစ္ခဲ႕သည္။ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္တြင္ စတင္၍ ေအဝမ္းတူရိယာအဖြဲ႕ကို အုပ္ခ်ဳပ္သူအျဖစ္ လုပ္ကိုင္ကာ အသံတိတ္ဇာတ္ကားမ်ား ၌ တီးမႈတ္ၾကရသည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ သဘင္ဝန္ဓာတ္ျပား ထုတ္လုပ္ေသာအခါ ဓာတ္ျပားအဆုိေတာ္ျဖစ္လာခဲ႕သည္ ။ ၁၉၃၉ မွစ၍ ျပည္လွေဖ၏ နာမည္မွာ ေက်ာ္ၾကားခဲ႕သည္။ လစဥ္ထုတ္ ေအဝမ္းသဘင္ဝန္ ဓာတ္ျပားမ်ား ၌ တစ္ဦးခ်င္းအဆုိ စံုတြဲအဆုိတို႕ အဆက္မျပတ္ လစဥ္ထုတ္ေဝ ျဖန္႔ခ်ိကာ ျပည္သူတုိ႕ အသည္းစြဲ အဆုိေက်ာ္ျဖစ္လာသည္။ ရုပ္ရွင္မင္းသမီး အဆုိေက်ာ္ ေမရွင္မွာ ျပည္လွေဖႏွင္႔ တြဲဖက္အဆုိ စံုတြဲျဖစ္ခဲ႕သည္။
၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ခြာသြားျပီး အင္ဂ်င္နီယာ သိပၸံေက်ာင္းတက္ခဲ႕သည္။ ျပန္လာေသာအခါ ရုပ္ရွင္၊ ဂီတ၊ အႏုပညာအလုပ္ကို လံုးဝမလုပ္ေတာ႔ပဲ တပ္မေတာ္ထဲသို႕ ဝင္သြားသည္။ တပ္မေတာ္တြင္ ႏွစ္ေပါင္း(၂၀) ေက်ာ္မွ် အမႈထမ္းျပီး ဒုတိယဗိုလ္မွဴးၾကီးအဆင္႔အထိ ေရာက္ရွိခဲ႕သည္။ ထုိ႔ေနာက္ ေျမယာေက်းလက္ ေကာ္ပိုေရးရွင္းတြင္ အထူးအရာရွိ(စက္မႈလယ္ယာ) အျဖစ္ ေျပာင္းေရြ႕ အမႈထမ္းရျပန္သည္။ ထုိ႕ေနာက္ အမွတ္(၂) စက္မႈဝန္ၾကီးဌာနႏွင္႔ ယဥ္ေက်းမႈဝန္ၾကီးဌာနတို႕တြင္ ဒုတိယဝန္ၾကီး အျဖစ္ အမႈထမ္းခဲ႕ျပီး၊ က်န္းမာေရးခ်ိဳ႕ယြင္းလာသျဖင္႔ အဂၤလန္ႏုိင္ငံတြင္ ေဆးကုသြားရသည္ ။ ၁၄.၀၃.၁၉၉၀ အဂၤလန္မွာပင္ ကြယ္လြန္အနိစၥေရာက္ခဲ႕ရေလသည္။
ရည္ညြန္းခ်က္ - ဗိုလ္ကေလးဦးတင္႔ေအာင္ ေရးသားေပးပို႕သည္။
ေမရွင္
ေမရွင္
ေျမပိုင္ရွင္ပြဲစားၾကီး ဦးခင္ေလးႏွင္႔ ေဒၚဖြားရံုတုိ႕၏ သမီးငါးဦးအနက္ သမီးေထြးျဖစ္ျပီး ၁၂၇၈ ခုႏွစ္တြင္ ဖြားျမင္သည္။ အဆုိပညာကို ငယ္စဥ္ကတည္းက ေလ႕လာခဲ႕သည္။ အႏုပညာ၌ ေပ်ာ္ေမြ႕ေသာ္လည္း အဆက္အသြယ္က မရွိသျဖင္႔ ၁၉၃၆ခုႏွစ္တြင္မွ သူ၏ ဝါသနာကို အေထာက္အကူ ျပဳမည္႔ အေၾကာင္းတစ္ရပ္ေပၚလာခဲ႕သည္။ ေအဝမ္းဖလင္မွ ရုပ္ရွင္မင္းသမီးသစ္မ်ား အလုိရွိေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားႏူိင္ေၾကာင္း ေၾကာ္ျငာအရ အမျဖစ္သူႏွင္႔ တုိင္ပင္ကာ မႏၱေလးေအဝမ္း တုိက္ခြဲသို႕ သြားေရာက္စံုစမ္းခဲ႕သည္။ မႏၱေလးတုိက္ခြဲမွာပင္ ေလွ်ာက္လြာတင္ခဲ႕သည္။ မၾကာမီ ရန္ကုန္ေအဝမ္းကုမၸဏီမွ ရုပ္ရွင္မင္းသမီးအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ေၾကာင္း အေၾကာင္းျပန္ၾကားခဲ႕ရာ ရန္ကုန္သို႕ ဆင္းလာခဲ႕ျပီး ကုမၸဏီသို႔သြားရာမွ မူလ နန္းရွင္ အမည္ကို ေမရွင္ဟု ေျပာင္းလဲမွည္႔ေခၚခဲ႕သည္။
ေအဝမ္းမွ ေမသန္းဟူေသာ မင္းသမီးကို ေမြးထုတ္ျပီးျဖစ္ရာ ေနာက္ထပ္ေရာက္လာၾကေသာ မင္းသမီးမ်ားကို ေမရွင္၊ ေမခ်စ္၊ ေမျမင္႔၊ ေမႏု၊ ေမသစ္၊ ေမဆန္း၊ ေမလြင္ စသည္ျဖင္႔ “ေမ” နာမည္မ်ား မွည္႕ေခၚခဲ႕ပါသည္။
အသံတိတ္ဇာတ္ကားမ်ား ရိုက္ကူးရာမွ ေအဝမ္းသဘင္ဝန္ဓာတ္ျပား ထုတ္လာရာတြင္ ဓာတ္ျပားသြင္းခြင္႔ရရွိခဲ႕သည္။ ရုပ္ရွင္ထဲတြင္ သီဆိုခဲ႕ေသာ ေတးမ်ားအပါအဝင္ သီခ်င္းအပုဒ္ေပါင္း(၈၀)ခန္႕ သီဆိုခဲ႕သည္။ ႏူိင္ငံေက်ာ္ အဆုိေတာ္ ရုပ္ရွင္မင္းသမီးဘဝသို႕ ေရာက္ရွိသြားေသာအခါ ဦးတင္ေမာင္ႏွင္႔ တြဲကာ ကားၾကီးကားေကာင္းမ်ား ရိုက္ကူးခဲ႕ရသည္။ ဒုတိယကမၻစစ္အျပီးတြင္လည္း ဆက္လက္ရိုက္ကူးခဲ႕သည္။ ပထမဆံုးရိုက္ကူးခဲ႕ေသာ ကားမွာ ျမားနတ္ေမာင္ ဇာတ္ကားျဖစ္ျပီး ေနာက္ဆံုးရိုက္ကူးခဲ႕ေသာ ကားမွာ သားတို႕ရုပ္ရည္ ဇာတ္ကားျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ေနာက္ ျမန္မာ႔အသံတြင္ ဝင္ေရာက္အမႈထမ္းခဲ႕သည္။ အသက္(၄၁)ႏွစ္အရြယ္တြင္ မႏၱေလးသို႕ ျပန္သြားျပီး ယေန႕ထက္တုိင္ မႏၱေလးျမိဳ႕တြင္ ေနထိုင္လ်က္ရွိပါသည္။
ရည္ညႊန္းခ်က္ - ေဒၚေမရွင္၏ ကိုယ္တုိင္ေျပာျပခ်က္ႏွင္႔ ဗိုလ္ကေလးတင္႔ေအာင္၏ ေရးသားခ်က္
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.